Dokter, begrijp je mij?

Op deze Werelddag voor Culturele Diversiteit vraagt Kom op tegen Kanker om volop in te zetten op taalondersteuning in de zorg. Alleen zo kunnen we kwaliteitsvolle zorg garanderen voor àlle Belgen, ook degenen die onvoldoende Nederlands kennen om over een kankerbehandeling te praten. Ruis op die communicatie kan immers leiden tot foute diagnoses, extra onderzoeken, minder therapietrouw en zelfs psychosociale stress bij de zorgverlener. Kortom: minder goede zorg voor de patiënt.

Beeld je in: op vakantie moet je dringend in het ziekenhuis opgenomen worden. Je kunt je wel uitdrukken met het Spaans uit je reisboekje, maar het is moeilijk om precies uit te leggen welke symptomen er zijn en hoe je je voelt. Gebarentaal? Google Translate? Je voelt je machteloos en onbegrepen. Hoe moet dat zijn voor patiënten met een buitenlandse achtergrond die wel Nederlands spreken maar onvoldoende om een moeilijk gesprek bij de oncoloog te volgen? Worden zij correct begrepen? Krijgen zij de juiste zorg?  

België is een divers land: volgens overheidscijfers had 19,7 % van de Belgen een buitenlandse achtergrond op 1 januari 2020 en 12,4 % inwoners in ons land waren niet-Belg. Ter vergelijking: in 2011 bedroegen die percentages respectievelijk 15,5 % en 10,2 %. Die cijfers tonen aan dat de diversiteit jaarlijks stijgt. Belgen die onvoldoende Nederlands spreken, ervaren dagelijks dat de zorgverlener hen niet begrijpt. Zij kunnen zich in het gewone leven met hun taalniveau van het Nederlands wel uit de slag trekken maar een gesprek over hun kankerbehandeling voeren? Beslissingen nemen over ingrijpende behandelingen of palliatieve zorg? Dat zijn voor patiënten emotioneel zware situaties waarin zorgverleners vaak moeilijk vakjargon gebruiken.  

Taalondersteuning door sociaal tolken en intercultureel bemiddelaars kan in zo’n geval cruciaal zijn om een slechtnieuwsgesprek vlot te laten verlopen en samen met zorgverleners de juiste medische keuzes te maken. Je geeft je toestemming voor de behandeling en bent onder andere ingelicht over bijwerkingen, risico’s en  alternatieve behandelingen. Ook op vlak van preventie moeten de adviezen van de zorgverlener goed begrepen worden om te zorgen dat de patiënt gezond blijft of niet opnieuw ziek wordt. Bijvoorbeeld om te stoppen met roken of obesitas vermijden: twee grote risicofactoren om kanker en andere chronische ziekten te ontwikkelen.  
 

Want laat ons wel wezen: vertaalapps, pictogrammen of een vertaalcomputer hebben zeker hun nut als je praktische afspraken maakt. Net als familie of anderstalige zorgverleners een ondersteunende rol kunnen spelen bij een eenvoudig gesprek tussen zorgverlener en patiënt. Maar bij een slechtnieuwsgesprek, de bespreking van een oncologische behandeling of van palliatieve zorg zijn intercultureel bemiddelaars en sociaal tolken die de patiënt bijstaan en tolken tijdens het gesprek, echt nodig.    

Daarom vragen we de overheid om in te zetten op een groot genoeg en betaalbaar aanbod aan intercultureel bemiddelaars en sociaal tolken. Er kan geen sprake zijn van kwaliteitsvolle zorg als patiënt en zorgverlener elkaar niet begrijpen. Ook een veilige zorg komt in het gedrang. Denk maar aan allergische reacties die niet op voorhand gecommuniceerd zijn of medicatie die niet correct ingenomen wordt. Bovendien zijn er extra kosten voor onderzoek, overbodige opnames in het ziekenhuis, psychosociale stress bij de zorgverleners … die een invloed hebben op het budget van onze sociale zekerheid.   
Garandeer dus kwaliteitsvolle zorg voor iedereen. Zorg dat zorgverleners het aanbod van taalondersteuning kennen en weten wanneer het te gebruiken. Maak sociaal tolken financieel toegankelijk voor patiënten en zorgverleners zodat men ze kan inzetten wanneer dat nodig is. Laat een taalbarrière geen drempel zijn om goede, kwaliteitsvolle zorg te bieden.  

Lees ons uitgebreide standpunt over taalondersteuning in onze standpunttekst, mee ondertekend door 14 organisaties in de zorgsector en verschillende academici.