Die andere gezondheidscrisis: luchtvervuiling

Behandel luchtvervuiling en de daaraan gekoppelde gezondheidsimpact met dezelfde daadkracht en ambitie die we zien in de strijd tegen het coronavirus. Dat is de oproep van Kom op tegen Kanker, de Gezinsbond, Bond Beter Leefmilieu en Greenpeace naar aanleiding van de net gelanceerde scherpere gezondheidsaanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie.

Luchtvervuiling is een stille doder: jaarlijks sterven 9000 Belgen vroegtijdig aan hart- en vaatziektes, beroertes en longkanker, veroorzaakt door het inademen van vervuilde lucht. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is 16% van alle longkankers te wijten aan luchtvervuiling en kost het onze gezondheidszorg jaarlijks 8 miljard euro. In een rechtszaak aangespannen door Greenpeace, beoordeelde de rechter dat Vlaanderen veel te weinig inspanningen doet om de luchtkwaliteit te verbeteren. We moeten beter doen!

Om luchtvervuiling terug te dringen, ligt een eerste prioriteit bij het verminderen van uitlaatgassen en de uitstoot van ons verkeer, wat de grootste bron is van stikstofdioxide (NO2). Een groener wagenpark en minder kilometers moet het doel zijn. Een snelle uitfasering van fossiele voertuigen is daarbij cruciaal. De huidige ambitie op dat vlak - tegen 2030 zou slechts de helft van de nieuw verkochte wagens elektrisch zijn - werd ook door de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) als te weinig ambitieus en achterhaald beoordeeld. Het nationale Energie- en Klimaatplan moet een verkoopverbod vóór 2030 bevatten van nieuwe (bestel)wagens met verbrandingsmotor. Een slimme kilometerheffing helpt om het aantal gereden kilometers te beperken. Ook lokaal moet de impact van luchtvervuiling omlaag: door lage-emissiezones in alle centrumsteden vóór 2030 naar ultra-lage emissiezones te laten evolueren, zodat enkel nog emissievrije voertuigen de stedelijke kernen kunnen binnenrijden. Een tweede prioriteit ligt bij huishoudelijke houtverbranding, de grootste bron van fijn stof. Een ambitieuzer beleid tegen de luchtvervuiling door houtverbranding zal de lokale impact van luchtvervuiling sterk terugdringen. 

De Europese normen voor fijn stof worden in België gehaald, die voor NO2 niet. De advieswaarden van de WHO - waarbij ook rekening gehouden wordt met impact op gezondheid - liggen nog ver buiten bereik en deze werden deze week zelfs nog aangescherpt. In haar Beating Cancer Plan pleit de Europese Commissie voor verstrenging van de Europese normen voor luchtvervuiling, in lijn met de advieswaarden van de WHO.     
En ja, de luchtkwaliteit is vandaag beter dan 20 jaar geleden. Gelukkig maar. Maar ook de wetenschappelijke kennis over de schade die luchtvervuiling aan onze gezondheid aanricht, stond niet stil. En in dat licht is het onaanvaardbaar dat de verbetering tergend traag is en dat bepaalde (al vrij lakse) Europese normen (zoals die voor NO2) zelfs tien jaar na datum nog altijd niet worden gerespecteerd. Nu zowel Europa als de rechter meer ambitie verwachten, wordt het tijd om een versnelling hoger te schakelen richting gezonde lucht. 

We willen een ambitieus beleid, niet louter om verplichte normen te halen maar afgestemd op de bescherming van de meest kwetsbaren zoals (ongeboren) kinderen, ouderen, mensen met luchtweg- of cardiovasculaire aandoeningen en kankerpatiënten. Laat ons niet langer wachten om een tandje bij te steken. Na corona komen we stilaan in het ‘rijk der vrijheid’, hoog tijd dat we daar ook de vrijheid hebben om gezonde lucht in te ademen.

Een uitgebreidere versie van deze open brief werd door de ondertekenende organisaties ook aan de betrokken beleidsmakers verstuurd.

Lore Pil, Kom op tegen Kanker
Pieter Ledeganck, Gezinsbond
Erik Grietens, Bond Beter Leefmilieu
Joeri Thijs, Greenpeace