Het asbestattest: vloek of zegen?

De gevaren van de blootstelling aan asbest zijn al decennialang gekend. Om de gezondheidsrisico’s te verkleinen, is het asbestattest vanaf 23 november 2022 verplicht bij de verkoop of schenking van een woning ouder dan 2001. Informeren en sensibiliseren is noodzakelijk om burgers te beschermen, want vaak beseffen ze niet waar asbest overal in zit. De invoering van het asbestattest kadert dan ook binnen de doelstelling om een gezondere leefomgeving te creëren. 

Wie een woning verkoopt of schenkt, moet verplicht over een asbestattest beschikken als deze woning werd gebouwd vóór 2001. Met deze maatregel wil de Vlaamse overheid asbesttoepassingen in kaart brengen en zo een stap zetten naar een asbestveilig Vlaanderen. Maar de maatregel kent voor- en tegenstanders. ‘Het asbestattest is het zoveelste attest bij de verkoop van een woning en zorgt enkel voor administratieve rompslomp.’ Het is  een vaak gehoorde uitspraak. Maar even vaak klinkt het: ‘De koper heeft het recht om te weten wat hij koopt, want blootstelling aan asbest is gevaarlijk.’

In tijden waarin de inflatie erg hoog is en we geconfronteerd worden met snel stijgende prijzen, de wachttijden voor renovatiewerken oplopen, de gevolgen van klimaatverandering steeds zichtbaarder worden en het nieuws al enkele jaren gedomineerd wordt door gezondheidsitems, is het niet verwonderlijk dat krantenartikelen worden gevuld m.b.t. de invoering van het asbestattest en begrip of onbegrip zich meester van ons maken. 

Gezondheidsrisico’s asbest 

De risico’s van asbest zijn niet nieuw. Al decennialang zijn de gevaren van de blootstelling aan asbest gekend. Asbest wordt momenteel niet meer gebruikt of verkocht. In 1998 voerde de Belgische overheid een verbod in voor heel wat asbesttoepassingen, zoals asbestcement, -vernis, -verf en -poeder. In 2001 volgde een algemeen verbod.

Volgens OVAM zouden in Vlaanderen naar schatting ruim 2,8 miljoen woningen asbesthoudende toepassingen bevatten. De kans is dus erg groot dat in woningen ouder dan 2001 asbest wordt teruggevonden. Asbest werd immers verwerkt in meer dan 3.500 toepassingen. Denk bijv. aan cementgolfplaten, dakleien, vensterbanken, gevelbekleding, deurdrempels, nutsleidingen, isolatie rond verwarmingsbuizen, onderdaken en asbesthoudend vinyl. Toch zijn er heel wat misvattingen over (de verwijdering van) asbest en worden de toepassingen nog al te vaak niet herkend. Als het asbest niet goed verankerd is in het dragermateriaal (niet-hechtgebonden asbest) of in slechte staat verkeert, bestaat het risico dat asbestvezels vrijkomen en gezondheidsschade aanrichten. Ook wanneer asbesthoudend materiaal op een onoordeelkundige manier wordt verwijderd of bewerkt, is het risico op gezondheidsschade groot. Asbest bestaat uit heel fijne vezels. Bij inademing kunnen deze in de longen achterblijven en vanuit het longweefsel in het longvlies terechtkomen. Hieruit kunnen asbestgerelateerde ziekten ontstaan, zoals mesothelioom (longvlieskanker). De gevolgen van blootstelling worden pas vele jaren later zichtbaar. Het inademen van asbestvezels kan zo’n 10 tot 40 jaar later gezondheidsklachten veroorzaken.

Asbestveilig(er) Vlaanderen

Om de gezondheidsrisico’s te reduceren, wil de Vlaamse overheid woningen in Vlaanderen tegen ten laatste 2040 asbestveilig maken en risicovolle asbesttoepassingen versneld uit gebouwen verwijderen. De invoering van het asbestattest kadert binnen dat plan. Het asbestattest beschrijft welke materialen of gebouwonderdelen asbest bevatten, wat de staat is van het asbest en geeft advies over hoe het veilig kan beheerd of verwijderd worden. Hoewel er geen verplichting is om het asbest te verwijderen, verhoogt het in kaart brengen van asbesttoepassingen het bewustzijn van kopers, weten zowel kopers als verkopers waar de risico’s zich bevinden en kan het asbest ook veilig worden verwijderd. Kennis kan levens redden. Vanuit gezondheidsoogpunt kan het asbestattest dan ook worden toegejuicht. De invoering van het attest is echter geen eindpunt. De verdere en versnelde operationalisering van het Actieplan Asbestafbouw moet hoog op de politieke agenda staan. Daarbij moet de overheid ambitieus durven te zijn en ervoor zorgen dat álle burgers beschermd worden. Het echte werk is nog maar pas begonnen …