Realisaties in de zorg en sociale bescherming 2022

Welke successen boekte Kom op tegen Kanker vorig jaar met haar beleidswerk naar aanleidingen van meldingen aan de Kankerlijn? Hieronder geven we enkele voorbeelden van dossiers waarin we in 2022 vooruitgang boekten en knelpunten konden aanpakken.

Beleidswerk naar aanleiding van meldingen

In 2022 namen 1828 mensen contact op met onze Kankerlijn, de hulp- en infolijn van Kom op tegen Kanker. Bij elk contact met de Kankerlijn gaan we na of er achter de individuele melding een structureel probleem schuilgaat in de zorg of sociale bescherming. Als dat zo is, proberen we met beleidswerk een stap vooruit te zetten. Dat komt immers niet alleen de persoon die contact opnam met de Kankerlijn ten goede, maar alle (ex-)kankerpatiënten, naasten en andere chronisch zieke patiënten. Wat leverde dat op in 2022?

Verzekeringen

Kom op tegen Kanker zet zich al jaren in om verzekeringen toegankelijker te maken voor mensen met of na kanker. Zo zorgden we er mee voor dat de federale regering in 2020 een ‘recht om vergeten te worden’ invoerde. Dat recht betekende dat een verzekeraar tien jaar na het einde van de succesvolle kankerbehandeling geen rekening meer mocht houden met die kanker bij de aanvraag voor een schuldsaldoverzekering. 

Tien jaar is echter nog een zeer lange periode, zeker nu door de betere vroegopsporing en behandelingsmogelijkheden de overlevingscijfers na kanker steeds beter worden. Als we kijken naar de vijfjaarsoverleving zien we dat vandaag twee op de drie mensen kanker overleven, terwijl dat in de jaren 1990 nog minder dan één op de twee was. Daarom bepleitten we, met succes, een verkorting van deze termijn: 

• De algemene termijn werd verlaagd naar acht jaar en zal vanaf 2025 nog verder zakken tot vijf jaar na het einde van de succesvolle behandeling. Wie kanker kreeg voor zijn 21ste, moet maar vijf jaar wachten op het recht om vergeten te worden. 
• Daarnaast werd het recht om vergeten te worden ook uitgebreid naar de verzekering gewaarborgd inkomen (een verzekering tegen inkomensverlies bij arbeidsongeschiktheid). De algemene termijn is hier ook acht jaar (en vijf jaar voor wie voor z’n 21ste de diagnose kreeg) en zal vanaf 2025 eveneens dalen tot vijf jaar. Net zoals bij de schuldsaldoverzekering zullen er nog kortere termijn gelden voor bepaalde soorten kanker en andere chronische aandoeningen met goede overlevingscijfers. De verzekeraars zullen daarvoor een referentierooster gebruiken.

Ziekenvervoer

In 2020 riepen we (ex-)kankerpatiënten, andere langdurig zieken, naasten en  zorgverleners op om hun ervaringen te delen over ziekenvervoer. Op basis van de 206 getuigenissen die we zo ontvingen, schreven we een onderzoeksrapport met aanbevelingen om het ziekenvervoer in ons land te verbeteren. Ook in 2022 konden we weer enkele van die voorstellen in praktijk omzetten:

• Het bedrag van de vergoeding per kilometer werd verhoogd en geïndexeerd.
• De terugbetaling van het ziekenvervoer werd uitgebreid naar alle oncologische behandelingen (voordien enkel voor radio- en chemotherapie).
• Het vervoer tussen verschillende ziekenhuizen zal vergoed worden.
• Vervoerscentrale MUTAS, beheerd door de ziekenfondsen, nam verscheidene van de door ons opgestelde kwaliteitsvereisten voor zittend en rolwagenvervoer over. 

Werkhervatting

Eind augustus 2022 formuleerden we aanbevelingen om de werkhervatting voor vastbenoemd onderwijspersoneel makkelijker te maken. (Ex-)patiënten meldden ons namelijk dat weer gaan werken voor hen moeilijk verliep, onder andere doordat de regelgeving zeer weinig mogelijkheden gaf om deeltijds weer te starten. Op basis van enkele concrete verhalen konden we aan de bevoegde beleidsmakers duidelijk aangeven waar het schoentje knelde. Dit zorgde ervoor dat de Vlaamse regering de regelgeving aanpaste. Sinds 1 januari 2023 kan vastbenoemd onderwijspersoneel na ziekte opnieuw beginnen te werken aan minder dan 50 %. Dat geldt ook voor personeel dat geen ziektedagen meer heeft: ook zij kunnen nu, in tegenstelling tot voordien, geleidelijk weer toewerken naar een voltijdse werkhervatting.

Bij de Kankerlijn krijgen we ook vragen van mensen die ontslagen zijn door hun werkgever, waarbij er een verband is met hun kankerverleden. Tot voor kort was in onze Antidiscriminatiewet enkel discriminatie op grond van de huidige en toekomstige gezondheidstoestand verboden. Tegen discriminatie bij een ontslag of sollicitatie door kanker uit het verleden was men niet beschermd. Uit een onderzoek dat Kom op tegen Kanker financierde, bleek ook al dat wie kanker had minder kans heeft om ergens aangeworven te worden. Om dat aan te pakken, namen we contact op met de Kamercommissie Werk. Dat resulteerde in een aanpassing van de Antidiscriminatiewet: het criterium ‘huidige en toekomstige gezondheidstoestand’ werd uitgebreid naar ‘gezondheidstoestand’ in het algemeen. Zo konden we weer een stap vooruit zetten in de rechtsbescherming van iedereen die  ooit kanker heeft gehad.

Meer terugbetaald

Dat het soms iets langer kan duren vooraleer beleidswerk vooruitgang oplevert voor de patiënt, bewijst de problematiek van de kostprijs van sondevoeding. Eind 2019 vroegen we hier aandacht voor. We wezen erop dat sondevoeding in de thuiszorg niet volledig wordt terugbetaald. In dossiers van ons Kankerfonds (voor financiële steun voor mensen met hoge zorgkosten) konden we vaststellen dat mensen tussen de 240 en 900 euro per maand moesten ophoesten voor sondevoeding. We gingen hierover in gesprek met het RIZIV en met succes: vanaf juli 2023 zal men niet langer met een vast forfait werken voor de terugbetaling, maar zal men meer rekening houden met de effectieve kostprijs van de sondevoeding.

De afgelopen jaren bereikten ons verschillende meldingen van patiënten die aangaven dat zij kosten hadden die te maken hadden met (het vermijden van) haarverlies door hun behandeling. Het ging dan om kosten gelinkt aan hoofdhuidkoeling (een techniek om haaruitval door bepaalde soorten chemotherapie tegen te gaan) en de aankoop van sjaals, petten of mutsen bij haarverlies door chemotherapie. Beiden werden niet terugbetaald. We vroegen sinds 2018 om hier verandering in te brengen. In de begroting van het RIZIV voor 2023 kwam dan eindelijk positief nieuws. Zo zal hoofdhuid- en handvoetkoeling worden terugbetaald, waardoor de patiënt niets meer zelf hoeft te betalen. Verder wordt de nomenclatuur aangepast waardoor ook sjaals, petten of mutsen voor terugbetaling in aanmerking komen. 

Mensen contacteren ons ook wanneer zij met hoge behandelingskosten te maken hebben. Een patiënte meldde ons dat ze bij een ingreep voor eierstokkanker meer dan 2000 euro moest betalen voor bloedstelpende sponsen. Die werden voor deze ingreep niet terugbetaald. We namen dit op met de ziekenfondsen en het RIZIV. Sinds 1 december 2022 wordt de dure spons wel terugbetaald en is de patiënt dus van een grote kostenpost verlost. 

Overlevingspensioen

Na meldingen bij onze Kankerlijn vroegen we in 2021 aandacht voor de knelpunten bij het overlevingspensioen dat weduwen en weduwnaars ontvangen wanneer hun partner overlijdt. Een van onze aanbevelingen was om werk te maken van een regeling die het mogelijk maakt voor weduwen en weduwenaren met kinderen om door een combinatie van inkomen uit werk en het overlevingspensioen over een volwaardig gezinsinkomen te beschikken. Eind 2022 besliste de regering om in lijn met onze aanbeveling de inkomensgrens voor weduwen en weduwnaars op te trekken. Zo kunnen zij meer verdienen, zonder al te snel een deel van hun overlevingspensioen kwijt te spelen.